کشف فساد با استفاده از توان مردمی به روش گزارشگری تخلف(سوت زنی)

این واقعیت تلخیست که تخلفات و مفاسد اداری در کشور به حدی فراگیر شده که آبروی نظام را به خطر انداخته است. حجم فساد و ضررهای مستقیم ناشی از آن مقوله ایست و میزان فسادی که مردم احساس می‌کنند مقوله ای دیگر. شاید اهمیت موضوع دوم از اولی هم بیشتر باشد چرا که مستقیماً به سرمایه‌های اجتماعی و میزان مشارکت های اجتماعی مردم مرتبط می‌شود. طبق شاخص ادراک فساد که نشان دهنده میزان فسادی است که مردم در جامعه احساس می‌کنند، ایران در بین ١٨٠ کشور جهان، رتبه ۱۳۰ را در اختیار دارد. این یعنی وضعیت کشور از ١٢٩ کشور دیگر دنیا از این نظر بدتر است، یعنی جایگاهی همتراز کشورهای میانمار و گامبیا و پایین تر از کشورهای مالی، لیبریا، جیبوتی، گابون، مالدیو.

آنچه که در کشور به نام مبارزه با فساد در سازمان های مختلف انجام می‌شود همه از قاعده مشابهی پیروی می‌کند و آن نظارت از طریق سازمان های حاکمیتی است و لاغیر (مانند سازمان بازرسی، دیوان محاسبات، نیروی انتظامی و غیره). این تنها یک روش از چندین روش استاندارد کشف فساد است که در دنیا با نام حسابرسی خارجی از آن یاد می‌شود و جالب آنکه درصد بسیار کمی از مفاسد دنیا از این طریق کشف می شوند.

روش نظارت تنها به وسیله نهادهای متمرکز حاکمیتی به دلایل زیر تا این حد ناکارآمد است:
• امکان فساد ناظرین وجود دارد و در این صورت فساد کشف نمی شود.
• اطلاعاتی که برای تشخیص فساد لازم است، در اختیار ناظرین قرار نمی گیرد و آن‌ها تنها ظاهر صورت های مالی و دیگر اسناد را بررسی می‌کنند.
• امکان حضور ناظرین در تمامی مواضعی که احتمال وقوع فساد هست، وجود ندارد.
اما قوی ترین سازوکاری که بسیاری از کشورهای پیشگام در حوزه ی مبارزه با فساد به آن رسیده اند و در اقصی نقاط دنیا اجرا شده است، سازوکار «گزارش دهی فساد» یا «سوت زنی» است که به تنهایی ۴٠ ٪از مفاسد دنیا از این طریق کشف می‌شوند.