«سوت‌زنی» و فرهنگ نهی از منکر
“قیام من بر مبنای تمایلات نفسانی نیست، من به منظور طغیان و فساد و تباهی و ستم خروج نمی کنم، بلکه انگیزهام اصلاح امت جدم رسول خدا است و مقصود و منظورم امر به معروف و نهی از منکر است.”
سید الشهدا(ع) در واقعه کربلا معنای بسیطی از امر به معروف و نهی از منکر را ارائه می‌کند.سپاهیان حسین(ع) نشان می‌دهند امر به معروف و نهی از منکر معنایی گسترده‌تر از تذکر به بدحجابان یا نکوهش روزه خواران داراست.
در تاریخ مشهور است لشگریانی که در مقابل یاران سیدالشهدا می‌جنگیدند در رود فرات غسل می‌کردند که ثواب جنگیدن‌شان علیه حسین(ع) بیشتر شود! یا اینکه در مقابل حسین (ع) جانباز و یار امیرالمومنین (ع) در صفین ایستاده بود،کسی که به تجهد مشهور بوده و شانزده بار با پای پیاده به سفر حج رفته است.
اگر با معنای ناقصِ امر به معروف و نهی از منکر به لشگریان یزید نظاره شود دلیلی برای جنگیدن و امر به معروف و نهی از منکر وجود ندارد زیرا بسیاری از آنها با پیشانی‌های پینه بسته از سجده‌های طولانی به کربلا آمده بودند.
آنچه حسین (ع) در مقابل آن قیام کرد ظلم حاکمان، غارت بیت المال مسلمین، تزویر و انحراف ناشی از کمرنگ شدن آرمان های اصیل اسلامی و بسنده کردن صرف به ظواهر بود. در حکومتی که یزید سردمدار آن بود پاسخ این امر به معروف و نهی از منکر با شمشیر داده شد و منادی این امر به معروف و نهی از منکر در قتلگاه به شهادت رسید و مصیبت‌های عظیمی بر خانواده ایشان روا داشته شد.
از دیدگاه اسلام، هیچ عملى نمى تواند با دو فریضه امر به معروف و نهى از منکر، برابرى کند و امت اسلامى، مادامى بهترین امتهاست که به این دو واجب شرعى عمل کند. قرآن کریم در این باره مى فرماید:
“شما بهترین امتى بودید که پدید آمدید ( از این جهت که ) امر به معروف و نهى از منکر مى‌کنید و به خدا ایمان دارید.”(ال عمران۱۱۰) در این آیه امر به معروف و نهى از منکر در کنار ایمان به خدا قرار گرفته و این نشانه اهمیت و عظمت این دو فریضه است.
همچنین قرآن کریم امر به معروف و نهی از منکر را از مهم ترین آرمانهاى تشکیل دهندگان حکومت اسلامى معرفى کرده و بیان می‌کند:”همان کسانى که هرگاه درزمین به آنان قدرت بخشیدیم نماز رابرپا مى دارند، وزکات مى دهند، وامر به معروف و نهى از منکر مى کنند، و پایان همه کارها از آن خداست.”(حج ۴۱)
حضرت على (ع) امر به معروف و نهى از منکر را از همه نیکىها حتى از جهاد، به مراتب برتر و مهم تر شمرده و مى‌فرماید:
“تمام کارهاى نیک و (حتى) جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر، جز به قطره‌اى در برابر دریاى بى‌کران نمى‌مانند.”(نهج البلاغه حکمت۳۷۴)
برترى امر به معروف و نهى از منکر بر سایر اعمال در این است که قوام و استوارى سایر نیکی‌ها در گرو برپایى این فرایض است. فرد و جامعه وقتى مى‌تواند در مقاومت و جهاد علیه دشمن خارجى به موفقیت نایل شود که موانع و مفاسد داخلى را در پرتو امر به معروف و نهى از منکر ریشه کن کرده باشد.امر به معروف و نهى از منکر، نقش ارزنده‌اى در اجراى احکام و حدود الهى داشته و پشتوانه محکمى براى تثبیت ارزش‌ها و ریشه کنى مفاسد اجتماعى است.
تجربه نشان مى‌دهد که در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام، هرگاه مسلمانان نسبت به یک مسئله احساس مسئولیت مى‌کردند و به وقایع پیرامون خود واکنش نشان می‌دادند، دیگر دستورات الهى نیز ارزش واقعى خود را در متن جامعه پیدا مى‌کرد و اعمال خلاف در جامعه کمتر رخ مى‌نمود، به عکس هرگاه امر به معروف و نهى از منکر به صورت دو ارزش فراموش شده در مى‌آمد و مورد غفلت یا کم توجهى قرار مى‌گرفت، دیگر احکام الهى اسلام از قبیل نماز، روزه، زکات، حج نیز هر روز کم رنگ‌تر و بى فروغ‌تر مى‌گشت.
در عصر حاضر که حدود ۱۴۰۰ سال از واقعه کربلا می‌گذرد، با تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی که محصول انقلاب برآمده از آرمان‌های اسلامی است،انتظار می‌رود کارگزاران بیش از سایرین در مقابل امر به معروف و نهی از منکر که به صورت نقد و پیشنهاد ارائه می‌گردد منعطف باشند.همچنین به دلیل وجود قانون اساسی و ساختارهای مبتنی بر اسلام، امر به معروف و نهی از منکری که مربوط به مفاسد اداری و حاکمیتی باشد نه به صورت برخورد شخصی بلکه با گزارش دهی به مراکز ذی صلاح انجام می،شود.
اخبار ناگواری که هر از چندگاهی به گوش می رسد نشان می‌دهد در برخی موارد نه تنها از شخص گزارش دهنده تقدیر و تشکر نمی‌شود بلکه با او برخورد هم صورت می‌گیرد.مثلا مدیر بانکی که فساد اقتصادی موجود در بانک را به مراجع گزارش می‌کند مورد غضب مسئولان بالادستی خود قرار گرفته و بعد از کاهش حقوق از کار اخراج می شود، متاسفانه تعداد این موارد کم نبوده و وقوع آن در جامعه‌ای که امر به معروف و نهی از منکر از اصول رفتار اجتماعی آن است به هیچ وجه پسندیده نیست.
روزگاری در حکومت بنی امیه، سیدالشهدا به عنوان بزرگترین ناهی از منکر به شهادت رسید و ۱۳۰۰ سال بعد جمهوری اسلامی بر پایه آرمان‌های ایشان شکل گرفت اما با توجه به مثال ذکر شده و مثال‌های مشابه مشهود است که هنوز امر به معروف و نهی از منکری که حسین(ع) از آن تفسیر عملی برای تاریخ بر جای گذاشت در شئون اجتماعی ما ملموس نشده است.
برای جلوگیری از برخورد با گزارش دهندگان تخلف لازم است قوانینی با ضمانت اجرایی بالا مصوب گردد که این ناهیان از منکر را در مقابل آسیب‌های مادی و معنوی که ممکن است به آن ها وارد شود محافظت کرده و حتی مورد تقدیر قرار دهد.همچنین ایجاد بسترهای مناسب و امن گزارش‌دهی در کنار تصویب قوانین مذکور باعث می‌شود مردم با آسودگی خاطر بیشتری در مقابل خطرات احتمالی اقدام به گزارش‌دهی تخلفات کنند که موجب کاهش مفاسد مالی و اداری شده و مسلما کاهش این مفاسد موجب اعتماد بیشتر مردم به حاکمیت و همچنین توجه به دیگر ارزش‌های دینی‌می شود.
انتهای پیام/
۹۸/۱۰/۲۶
