مقایسه صادرات گاز به روش خط لوله و ال.ان.جی

براساس پیش‌بینی‌های مراکز معتبر بین‌المللی، گاز طبیعی مؤثرترین نقش را در آینده انرژی جهان ایفا خواهد کرد. از آنجا که ایران دارای بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان است؛ این منبع انرژی می‌تواند به‌عنوان مزیت اصلی ایران در عرصه داخلی و بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد.

در این میان یکی از گزینه‌های پیش روی کشور برای تخصیص گاز طبیعی، صادرات این منبع انرژی است. با توجه به اینکه صادرات گاز علاوه‌بر منافع اقتصادی، دارای منافع سیاسی ـ امنیتی فراوانی برای کشور است؛ تعیین مقاصد و روش صادراتی گاز، همواره یکی از مسائل اصلی پیش روی حوزه انرژی کشور بوده ‌است.

مسیرهای احتمالی صادرات گاز از پارس جنوبی به روش خط لوله و ال.ان.جی برای ایران

       بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد اقتصادی‌ترین گزینه صادراتی ایران، صادرات گاز به روش خط لوله به بازار منطقه به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی و در نتیجه کاهش هزینه‌های صادرات و پس از آن صادرات به روش ال.ان.جی به شرق آسیا به‌دلیل قیمت‌های بالای خرید گاز در این منطقه است. ثالثاً صادرات گاز به اروپا در قیمت‌های فعلی نفت اقتصادی نیست و در قیمت‌های بالای نفت نیز نسبت به دیگر گزینه‌ها دارای کمترین منافع اقتصادی است.

مقایسه اقتصادی صادرات گاز به روش خط لوله و ال.ان.جی

باید توجه داشت که استفاده از هر یک از دو روش خط لوله و ال.ان.جی برای صادرات گاز، تبعات ژئوپلتیکی خاصی را به‌دنبال دارد که در سطح تعیین راهبرد صادراتی برای کشوری با ظرفیت صادراتی ایران، بسیار حائز اهمیت است. به‌طور کلی صادرات گاز به روش خط لوله باعث حفظ و تقویت ساختار «منطقه‌ای» بازار گاز و در مقابل، افزایش صادرات ال.ان.جی موجب «جهانی شدن» بازار گاز می‌شود. جهانی شدن بازار گاز به نوبه خود تبعاتی را در سمت عرضه و تقاضای این منبع انرژی به‌دنبال دارد؛ به نحوی که این موضوع موجب تأمین پایدار گاز (تأمین امنیت انرژی) برای کشورهای طرف تقاضا و کاهش قیمت گاز در سطح جهان می‌شود. بنابراین افزایش تجارت به روش ال.ان.جی و به تبع آن جهانی شدن بازار گاز یک راهبرد مطلوب برای کشورهای طرف تقاضا است. با توجه به اینکه عمده کشورهای طرف تقاضا متحدان استراتژیک آمریکا هستند؛ آمریکا نیز به‌شدت از جهانی شدن بازار گاز حمایت می‌کند و خود نیز به‌دنبال ورود به جمع صادرکنندگان ال.ان.جی برای ایجاد یک منبع تأمین پایدار این محصول برای متحدان خود در اروپا و شرق آسیا است.

این در حالی است که افزایش تجارت ال.ان.جی در سمت عرضه اثرات معکوس به دنبال خواهد داشت، به نحوی که علاوه‌بر کاهش قیمت گاز صادراتی، باعث می‌شود امنیت عرضه و در نتیجه قدرت سیاسی این کشورها در تعامل با واردکنندگان گاز با چالش جدی مواجه شود. یکی از تبعات این موضوع به‌ویژه برای کشوری با مختصات سیاسی ایران، افزایش احتمال اعمال تحریم بر صادرات گاز (به روش ال.ان.جی) است.

فارغ از بحث جهانی شدن بازار گاز، با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه، تجارت (صادرات و واردات) گاز با کشورهای منطقه می‌تواند موجب شکل گیری یک بازار مؤثر منطقه‌ای به محوریت ایران شود. این موضوع علاوه‌بر ایجاد وابستگی متقابل انرژی با کشورهای منطقه و تقویت امنیت ملی کشور، موجب اثرگذاری ایران بر قیمت‌گذاری این بازار و در نتیجه حداکثر کردن منافع اقتصادی کشور می‌شود.

با توجه به تحلیل اقتصادی و ژئوپلتیکی ارائه شده، به‌عنوان جمع‌بندی باید گفت ضروری است راهبرد صادراتی گاز کشور، تبدیل شدن به «هاب انرژی» منطقه باشد. راهکار دست‌یابی به این هدف، واردات حداکثری گاز از کشورهای ترکمنستان و آذربایجان و صادرات آن به کشورهای منطقه (کشورهای حوزه خلیج فارس، پاکستان، هند، عراق و ترکیه) به روش خط لوله است. همچنین در حال حاضر و با شرایط کنونی، بجز تکمیل طرح ایران ال.ان.جی، صادرات گاز به روش ال.ان.جی برای کشور توصیه نمی‌شود.